Veel sporters die wij spreken zien vasten als dé oplossing voor álle gezondheidsproblemen. Sommigen geloven zelfs dat het de sleutel is tot een langer leven, een strakker lichaam en een heldere geest. Helaas is dat beeld te rooskleurig. Slechts een kleine groep mensen ervaart daadwerkelijk de volledige gezondheidsvoordelen van vasten. Toch is het een interessante methode die kan helpen om bewuster met voeding om te gaan, eetmomenten te structureren en inzicht te krijgen in je lichaamssignalen. In dit blogartikel leggen we je precies uit wat vasten is, welke vormen er bestaan, wat de voor- en nadelen zijn én of intermittent fasting écht zo gezond is als vaak wordt beweerd.
Wat is vasten?
Vasten betekent dat je gedurende een bepaalde periode geen calorieën inneemt. Je onthoudt je tijdelijk van eten en soms ook van calorierijke dranken. De meest bekende vorm is intermittent fasting, waarbij je een deel van de dag vast en de overige uren eet. De reden dat veel sporters hiermee starten, is simpel: ze hopen dat het sneller helpt bij afvallen, vetverbranding en meer controle over hun eetgedrag.
In de basis is vasten niets nieuws. In veel religies, waaronder de islam, wordt al eeuwen gevast als vorm van reiniging of bezinning. Als coaches en diëtisten bij Body2Coach richten wij ons in dit artikel echter op vasten als leefstijl- of trainingsstrategie: wat doet het met je lichaam, hoe werkt het, en wanneer is het juist níet verstandig?
Varianten van vasten
Er is niet één manier van vasten. In de praktijk bestaan er verschillende methoden, elk met een eigen balans tussen eet- en vastmomenten:
- De 5:2-methode – vijf dagen per week eet je normaal, en twee dagen eet je (vrijwel) niets of slechts 500–600 kcal.
- Om-de-dag-vasten (Alternate Day Fasting) – je wisselt een dag volledig vasten af met een dag waarop je normaal eet.
- Dagelijks vasten (Time-Restricted Eating) – je eet iedere dag binnen een beperkt tijdsvenster, meestal 8 tot 10 uur. Dit is de bekendste variant van intermittent fasting.
Welke vorm het best bij je past, hangt af van je leefstijl, trainingsfrequentie en persoonlijke voorkeur. Train je bijvoorbeeld vier keer per week of meer, dan is 5:2-vasten vaak te zwaar, omdat je lichaam meer hersteltijd en voedingsstoffen nodig heeft. Heb je een onregelmatig werkrooster of ploegendienst? Dan is een dagelijks vastenschema lastig vol te houden.
Het belangrijkste bij iedere vorm van vasten is consistentie: het moet praktisch haalbaar zijn en geen stress veroorzaken. Vasten werkt alleen als je het combineert met voldoende slaap, beweging en een gezonde energiebalans.
De voordelen van vasten voor jou
Veel mensen beginnen met vasten om af te vallen. Dat is logisch, want door minder eetmomenten is de kans groot dat je vanzelf minder calorieën binnenkrijgt. Uiteindelijk draait vetverbranding echter altijd om de energiebalans: eet je minder dan je verbrandt, dan val je af — ongeacht of je koolhydraten, vetten of eiwitten beperkt.
Wil je meer weten over hoe afvallen écht werkt? Lees dan ook onze uitgebreide pagina over afvallen.
Vasten verandert niet het soort energie dat je lichaam gebruikt (het zogenaamde substraat, zoals vet of koolhydraat), maar wel hoe efficiënt je lichaam overschakelt tussen die brandstoffen. Wanneer je niet eet, daalt je bloedsuiker, en schakelt je lichaam over op vetverbranding. Na langere tijd kan het zelfs overschakelen naar ketose: de lever maakt dan ketonen aan uit vetzuren, die dienen als brandstof voor de hersenen. Toch komt die fase bij de meeste mensen nauwelijks voor, omdat je bij intermittent fasting vaak binnen 24 uur alweer eet.
Naast vetverbranding kan vasten tijdelijk bijdragen aan:
- Betere insulinegevoeligheid: je lichaam reageert efficiënter op insuline, wat gunstig is voor de bloedsuikerregulatie.
- Bewuster eetgedrag: minder snackmomenten en meer aandacht voor verzadiging.
- Mentale focus: sommigen ervaren tijdens het vasten een helderder gevoel door stabielere bloedsuikers.
- Betere spijsvertering: het maag-darmstelsel krijgt tijdelijk rust, wat sommige mensen als prettig ervaren.
Dat klinkt positief, maar vasten heeft ook beperkingen en risico’s, zeker voor sporters die intensief trainen.
Dit zijn de nadelen van vasten
Hoewel de voordelen vaak in de schijnwerpers staan, ervaren veel mensen juist de keerzijde van vasten. De praktijk wijst uit dat slechts een klein deel het langdurig volhoudt zonder negatieve effecten. De meest voorkomende nadelen zijn:
- Mentaal belastend: je moet constant nadenken over wanneer je wel of niet mag eten. Dat kost energie en discipline.
- Fysieke klachten: duizeligheid, hoofdpijn, vermoeidheid en concentratieproblemen komen regelmatig voor, vooral in de eerste weken.
- Verstoord eetgedrag: sommigen slaan door in het beperken van eten en ontwikkelen een ongezonde relatie met voeding.
- Sociaal ongemak: etentjes of verjaardagen kunnen stressvol worden omdat ze niet binnen het eetvenster passen.
- Verminderde sportprestaties: door lage glycogeenvoorraden presteer je slechter bij explosieve trainingen of krachttraining.
- Risico op tekorten: bij te weinig eetmomenten krijg je sneller te weinig eiwitten, vitamines en mineralen binnen.
- Vertraagd herstel: spierherstel na intensieve training verloopt trager zonder tijdige voedingsaanvoer.
- Ongewenste lichamelijke reacties: hoofdpijn, misselijkheid of een slechte adem (door ketonen) komen voor.
Daarnaast gebruiken sommige mensen vasten als compensatiegedrag: “Ik eet vandaag niets, want ik heb gisteren te veel gegeten.” Dat lijkt onschuldig, maar zorgt op de lange termijn voor meer stress, hormonale schommelingen en verlies van spiermassa.
Afvallen lukt niet, of weet je niet zeker hoe je moet starten met vasten? Lees onze 26 tips voor gezond afvallen of neem contact op met onze specialisten van Body2Coach. Wij helpen je een plan maken dat past bij jouw leven en doelen.
Is vasten gezond voor je lichaam?
Vasten is op zichzelf niet ongezond — mits je buiten de vastperiode voldoende voedingsstoffen binnenkrijgt. Eet je volgens de Schijf van Vijf, met voldoende vezels, eiwitten en onverzadigde vetten, dan is vasten in principe veilig. Het probleem ontstaat wanneer mensen te weinig eten in hun eetvenster of te eentonig eten, waardoor tekorten ontstaan.
Vasten is bovendien niet geschikt voor iedereen. Mensen met diabetes, lage bloeddruk, eetstoornissen of schildklierproblemen kunnen beter voorzichtig zijn. Ook bij herstel van ziekte, blessures of intensieve krachttraining is langdurig vasten vaak geen goed idee, omdat het spierherstel vertraagt en het immuunsysteem tijdelijk verzwakt.
Belangrijk is om goed naar je lichaam te luisteren. Als je merkt dat je sneller prikkelbaar bent, slecht slaapt of futloos traint, is dat een teken dat je te ver bent gegaan. Het doel is niet om jezelf uit te hongeren, maar om bewuster met eten om te gaan. Voor de meeste mensen werkt een regelmatig eetpatroon met drie hoofdmaaltijden en één of twee tussendoortjes nog altijd beter dan langdurig vasten.
Beginnen met intermittent fasting? Schakel Body2Coach in!
Wil je intermittent fasting eens proberen op een verantwoorde manier? Of twijfel je of het bij jouw lichaam past? Onze trainers en diëtisten bekijken samen met jou je leefstijl, trainingsschema en energiebalans. We helpen je bepalen of vasten bij jouw doelen past — of dat een ander voedingsplan beter werkt. Zo maak je keuzes die gezond zijn én vol te houden.
Wil je liever eerst weten hoe afvallen zonder vasten werkt? Lees dan ons artikel over effectief afvallen of neem contact op via het formulier onderaan onze website.
De diëtist in Apeldoorn helpt je verder!
Vasten kan een hulpmiddel zijn, maar geen wondermiddel. Met persoonlijke begeleiding ontdek je wat écht werkt voor jouw lichaam. Onze diëtist in Apeldoorn helpt je om gezonde gewoontes op te bouwen, zonder extreme diëten of honger. Zo bereik je je gezondheidsdoelen op een duurzame manier.
