Compulsief eten: waarom we vaak meer eten dan we willen
Iedereen weet in grote lijnen wat je moet doen om af te vallen. Minder eten, meer bewegen. Toch lukt het de meeste mensen niet om dit vol te houden. Onderzoek laat zien dat 80% van het verloren gewicht binnen 5 jaar weer terugkomt [1]. Dat maakt duidelijk dat niet alleen leefstijlverandering een rol speelt, maar ook gedrag en psychologie.
Alle diëten zijn in de basis hetzelfde
Alle populaire diëten — van koolhydraatarm tot intermittent fasting — hebben uiteindelijk hetzelfde doel: afslanken. Ze werken allemaal door een calorietekort te creëren [2]. Oftewel: minder eten dan je lichaam verbruikt. Het maakt dus niet uit of je na 20:00 eet of koolhydraten schrapt, zolang de totale energiebalans negatief is.
Wat is dan belangrijk om vol te houden?
De sleutel ligt bij psychologie. Iedereen weet wát te doen, maar niet iedereen doet het langdurig. Motivatie en gedrag spelen hier een doorslaggevende rol. In dit artikel richten we ons op één specifieke psychologische factor die vaak voorkomt bij mensen die worstelen met eten: compulsief eten.
Wat is compulsief eten?
Volgens neuro-onderzoek wordt compulsivity gedefinieerd als:
“A strong, irresistible internal drive to perform an action, typically contrary to one’s will.”
Oftewel: een onweerstaanbare drang om iets te doen, terwijl je eigenlijk het tegenovergestelde wilt. Wanneer iemand zich voorneemt om gezonder te eten, maar tóch steeds weer toegeeft aan snaaigedrag, spreken we van compulsief eten.
Onderzoekers onderscheiden drie vormen van compulsief eten [3]:
1. Gewoon overeten
Mensen met obesitas hebben vaak een attention bias voor calorierijk eten (vet, suiker en zout). Die voorkeur maakt de kans groter dat ze onbewust te veel eten.
2. Overeten om negatieve emoties te ontladen
Overeten kan tijdelijk negatieve emoties onderdrukken. Twee hersenprocessen spelen hierin een rol: een verminderde beloningsrespons en het zoeken van verlichting van negatieve gevoelens. Overeten werkt dus als een kortetermijnbeloning, maar kan op de lange termijn de stemming juist verslechteren [3].
“Overeten stimuleert het beloningssysteem op korte termijn, maar werkt minder goed op lange termijn — en versterkt uiteindelijk negatieve gevoelens.”
3. Overeten ondanks negatieve gevolgen
Ons brein heeft een “GO”-systeem (dorsolaterale, cingulate en orbitofrontale cortex) en een “STOP”-systeem (ventromediale prefrontale cortex). Bij compulsief eten werkt het STOP-systeem minder goed, waardoor impulscontrole afneemt. Dit zien we ook bij mensen met obesitas of Binge Eating Disorder (BED).
Wanneer wordt compulsief eten een stoornis?
Compulsief eten kan overgaan in een Binge Eating Disorder (eetbuistoornis), erkend in de DSM-5 [4]. De kenmerken hiervan zijn:
- Terugkerende eetbuien, waarbij iemand binnen korte tijd een grote hoeveelheid voedsel eet.
- Gevoel van controleverlies tijdens het eten.
- Eetbuien gaan gepaard met ten minste drie van de volgende kenmerken:
- Veel sneller eten dan normaal.
- Dooreten tot een ongemakkelijk vol gevoel.
- Eten zonder lichamelijke honger.
- In eenzaamheid eten uit schaamte.
- Gevoelens van walging, schuld of depressie na het eten.
- Merkbare stress of onvrede over het eetgedrag.
- Eetbuien komen minimaal twee dagen per week voor gedurende zes maanden.
- Er is geen sprake van compensatiegedrag zoals braken of vasten (zoals bij boulimia).
Let op: stel geen diagnose bij jezelf. Als je herkent dat je vaak tegen je eigen wil eet of een negatief patroon ervaart, praat dan met een professional. Elke dag strijd voeren met eten is niet wat je verdient.
Wil jij hulp bij je eetgedrag?
Twijfel niet en kom eens langs voor een gratis kennismakingsgesprek.
Ontdek hoe onze diëtist in Apeldoorn jou kan helpen met een gezond eetpatroon en meer grip op je gedrag.
Bronnen
- Hall, K.D. & Kahan, S. (2018). Maintenance of lost weight and long-term management of obesity. The Medical Clinics of North America.
- Obert, J., Pearlman, M., Obert, L. & Chapin, S. (2017). Popular Weight Loss Strategies: A Review of Four Weight Loss Techniques. Current Gastroenterology Reports.
- Moore, C.F., Sabino, V., Koob, G.F. & Cottone, P. (2017). Neuroscience of Compulsive Eating Behavior. Frontiers in Neuroscience, 11(469).
- Naeweb.nl – Artikel “Binge Eating Disorder”, geraadpleegd 6-6-2020.
